Przyczyny choroby wrzodowej żołądka

Przyczyną rozwoju owrzodzeń błony śluzowej żołądka jest działanie czynników uszkadzających, do których może dojść na każdym etapie życia. Zaliczamy do nich uszkodzenia termiczne (gorący pokarm), chemiczne (nikotyna, wysokoprocentowy alkohol, kwas solny, sole żółciowe, leki i inne), infekcje, zażywane leki, stosowane używki oraz stres. Organizm ma jednak zdolność neutralizowania negatywnego wpływu wymienionych czynników i ochrony przewodu pokarmowego poprzez powierzchniowe uwalnianie śluzu czy produkcję śliny. Osłaniający wpływ na błonę śluzową żołądka mają także niektóre produkty spożywcze. W warunkach prawidłowych istnieje balans między działaniem czynników drażniących (wspomniane wyżej) oraz czynników ochronnych (prawidłowo ukrwiona i pokryta śluzem błona śluzowa). Jeżeli jednak dojdzie do zachwiania tej równowagi i przeważać będzie wpływ czynników drażniących następuje zaburzenie ciągłości błony śluzowej. W pierwszym etapie pojawiają się niegroźne uszkodzenia, które po jakimś czasie mogą się zagoić. Często jednak pojawiają się nowe ubytki, o większym rozmiarze i głębokości. W momencie kiedy ubytki te przekroczą barierę błony mięśniowej są określane owrzodzeniami.

Do najbardziej powszechnych przyczyn choroby wrzodowej  zaliczamy:

• Zakażenie bakterią Helicobacter pylori
• Zażywanie leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ)
• Zażywanie glikortykosteroidów skojarzeniu z NLPZ
• Zakażenie wirusami HSV (herpessimplexvirus – wirus opryszczki pospolitej) oraz CMV (cytomegalovirus – wirus cytomegalii)
• Mastocytoza układowa
• Zespół rakowiaka
• Stres fizjologiczny
• Napromienianie
• Chemioterapia
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
• Sarkoidoza

Bakteria Helicobacter pylori może być przyczyną zapalenia części odźwiernikowej żołądka, które prowadzi do nadmiernego wytwarzania gastryny, hormonu wytwarzanego przez komórki żołądka. Wydzielanie się dużych ilości gastryny powoduje wzrost wydzielania kwasu solnego przyczyniając się do powstawania wrzodów. Bakteria ta posiada zdolność przetrwania w niekorzystnych, kwaśnych warunkach światła żołądka.   Do rozwoju choroby w sposób pośredni może się również przyczyniać grupa krwi 0, ze względu na łatwość przylegania bakterii H. pylori do komórek nabłonkowych żołądka u osób posiadających tą grupę krwi.   Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są powszechnie stosowanymi środkami przeciwbólowymi (aspiryna, naproksen,ibuprofen). Leki te działają w sposób bezpośredni na nabłonek błony śluzowej żołądka i uszkadzają go, hamują również wydzielanie prostaglandyn (hormonów) które chronią błonę śluzową żołądka.   Palenie tytoniu wpływa na wzrost ryzyka zachorowania na chorobę wrzodową. Powoduje także częste okresy wznowy i utrudnia gojenie się owrzodzeń, ponieważ składniki dymu tytoniowego drażnią błonę śluzową żołądka.   Alkohol wysokoprocentowy jest przyczyną ostrego powierzchownego zapalenia błony śluzowej i powstawania nadżerek oraz wybroczyn. Spożywany regularnie może sprzyjać rozwojowi owrzodzeń. Natomiast alkohole o niższych stężeniach nie powodują uszkodzenia błony śluzowej żołądka.   Stres może być dodatkową przyczyną rozwoju choroby wrzodowej i wpływać na nasilenie dolegliwości poprzez osłabienie bariery ochronnej błony śluzowej żołądka i zwiększenie podatności na wpływ uszkadzających czynników drażniących.

W przebiegu choroby wrzodowej żołądka bardzo ważna jest modyfikacja diety i stylu życia. Na złagodzenie dolegliwości oraz proces zdrowienia wpływa przede wszystkim zaprzestanie palenia papierosów i spożywania wysokoprocentowego alkoholu, znaczne ograniczenie przyjmowania leków działających agresywnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego (przede wszystkim kwasu acetylosalicylowego i innych z grupy NLPZ) oraz unikanie stresu. Nie ma natomiast dowodów na to, by ostre przyprawy kuchenne przyczyniały się do powstawania choroby. Stosowanie się do zaleceń żywieniowych i unikanie produktów długo zalegających w żołądku, podrażniających błonę śluzową i nasilających wydzielanie soku żołądkowego w połączeniu z leczeniem farmakologicznym poprawia komfort życia chorego i wpływa na zmniejszenie dokuczliwych objawów. Warto także włączyć do codziennej diety produkty wspomagające łagodzenie objawów, takie jak: jak gotowane ziarna siemienia lnianego, kisiele, rumianek czy lukrecja.

Wraz z wprowadzeniem leczenia farmakologicznego i żywieniowego należy także zadbać o modyfikację stylu życia. Dotyczy ona unormowania masy ciała, unikania sytuacji stresowych, zadbania o odpowiedni wypoczynek. Spać należy z uniesioną górną częścią tułowia, co ułatwia usuwanie z przełyku kwaśnej treści żołądkowej podczas snu. Wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna. Regularny ruch wzmacnia przeponę i korzystnie wpływa na pracę dolnego zwieracza przełyku. Zaleca się także rezygnację z noszenia obcisłej odzieży i ściskających pasków, które powodują wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i wpływają na nasilenie dolegliwości.